!!!: Bu doküman Boğaziçi Üniversitesi Yelken Takımı sporcularının 2 yıldız kursu boyunca balonla seyirlerde  pratik eğitim ön açıklaması olacak  şekilde hazırlanmıştır. Bu doküman, tamamen pratik tecrübeler sonucu kağıda dökülmüş olup, zaman içinde sporcunun tecrübesini artırıp yeni teknikler bulabilmesi ve bu dokümana  eklemeler yapması imkanını verir. Sporcunun  denize çıkış saatleri kısıtlı olacağından, kendisine has teknikler  geliştirmesi zaman alacaktır. Bu nedenle dokümanın hazırlanış amacı, balon kullanmanın inceliklerini en baştan sporcuya göstermek ve nispeten kısa zamanda tekniğini geliştirmesini sağlamaktır.

Dokümanın içerdiği tekniklerin hepsi, özellikle hiç balon kullanmamış sporcular  tarafından kolayca  anlaşılamayabilir. Bu nedenle içeriğin her denize çıkış öncesi ve sonrası tekrarlanması ve her antreman sırasında  bu bilgilerden bir kısmını referans alarak kendini geliştirmeye çalışması tavsiye edilir.

Balon (Spinnaker) Nedir?

Balon, çift yelkenli (flok + anayelken) teknelerde, ağırlıklı olarak  geniş seyirlerde kullanılan (pupa ve geniş apaz) , derin  torlu, kavisli,  özünde üçgen şekline sahip bir yelken çeşididir.

Balonlar yatlarda  balon trimcisi tarafından kullanılır ve bowman, pitman ve vinççiler tarafından kullanılmasına yardım edilir. Ufak  teknelerde ve centerboardlarda tek başına flokçu kullanabilir.

Teknelere göre  farklılık göstermesine örnek verecek olursak,  centreboard dediğimiz hareketli salmalı yarış teknelerinde balon  anayelken ve flok basılıyken ve de, dar apazdan pupaya kadar olan geniş bir yelpazede kullanılırken, yatlarda balonun  flok indirilmesi kaydıyla  basıldığını ve de geniş apaz ve pupa seyirlerinde kullanıldığını görürüz.  Yatlarda dar apaz ve  apaz seyirlerinde kullanılmamasının en büyük  sebebi ise, alanının büyük olmasından ötürü, üzerinde biriktirdiği aşırı kuvvet nedeniyle teknenin broşa girmesine (genelde sert rüzgarlarda, teknenin aniden rüzgar  altına yatması ve de orsalaması sonucu, suya çakılması) yol açmasıdır. Bir diğer faktör de, şeklen pupaya daha uygun oluşundan ötürü,  flokun dar seyirlerde balondan çok daha iyi performans veriyor  oluşudur.

Balonların kullanım alanları balonun kendi şekline ve cinsine göre de değişir.   Geniş seyirler için omuzlu (üçgenin dikdörtgene daha çok yaklaşmış hali)  ?Simetrik? balonlar tercih edilirken, dar seyirlerde, balonla gidilebilecek açıyı daraltabilmek için ?Asimetrik? balonlar (üçgen şekline daha yakın, tek köşesi teknenin pruvasına sabitlenerek kullanılanlar) tercih edilmektedir.   ?Jennaker? denilen nispeten daha da az torlu, daha da üçgenimsi balon ise en dar orsa açısını yakalayabilmek ve süratli gidebilmek için, özellikle çift omurgalı ve de pruva gönderli (catamaran, tornado, 49er) teknelerde kullanılan tiptir.

Balonun Kumaşı, Kalınlığı

Bir balonun kumaşını belirleyen çeşitli faktörler vardır. Bunlardan birincisi balonun fiziksel yapısı (alanı, derinliği, ağırlık merkezi)  diğeri ise kullanılacağı rüzgar  şiddetidir. Büyük teknelerin, balonları da büyük olacağından, bu balonlar üzerinde birikecek rüzgar gücü de fazla olacaktır, buna bağlı olarak  da, bu balonların yapımında kullanılacak olan  kumaş nispeten daha sağlam örgülü, daha kalın bir  kumaş olacaktır. Fakat her teknenin balon takımını da kendi içinde düşünecek olursak, bir teknenin hafif rüzgarda ince kumaşlı, sert  havalarda ise kalın kumaşlı balonu kullanacağı sonucuna varırız.  Bunun sebebi ise, hafif havada kalın kumaşlı balonun daha ağır olduğundan, kendi kendisini söndürme eğiliminin artırması ve de doldurulmasını zorlaştırmasıdır. Buna paralel  olarak, sert rüzgarlarda, ince kumaşlı balonların daha kolay yıpranarak parçalanacak olabilmesinden ve de ince kumaşı yüzünden  geçirgenliğinin de fazla olması nedeniyle daha az verimli olacağından söz edebiliriz.

Balon İskotaları (Guy ve Sheet)

Bir balonun teknede donatılmış hali temel olarak şu şekildedir:

Balonun yaka dediğimiz, iplerin bağlandığı 3 tane ucu vardır. Bu  uçları kabaca, ikizkenar bir üçgenin 3 köşesi olarak düşünebiliriz. Bu üçgenin üst köşesine bir mandar bağlanarak, direğin muhtelif  yüksekliğine çekilmektedir. Diğer iki yakasına ise Balon Iskotaları bağlanmaktadır. Küçük teknelerde bu tek bir ipin iki ucu olurken, büyük teknelerde, rüzgaraltı (sheet) ve rüzgarüstü (guy) ıskotası olarak iki  farklı ip kullanılmaktadır. Bu iskotalar teknenin donanımına göre farklılık gösterecek  şekilde muhtelif makaralardan geçecektir. Böylece balonumuzu donatmış olduk. Balonumuz tepeden direğe alt taraftan da ıskotalarla teknedeki ekipman veya ekibe sabitlenmiş durumdadır.

Shut Sistemi:

Bazı teknelerde (léquip, catamaran, tornado, 49er vb…) kullanılan, balonu  daha kolay ve hızlı basıp indirmeye yarayan bir sistemdir. Bundaki fark, balon mandarının balonun  dikey simetrisi üzerinde bulunan birkaç matafyondan da geçerek, balon indirilirken balonun kendi  kendisini toplayarak, tekne güvertesindeki yuvasına yerleşmesidir.

Shut sistemi olmayan teknelerde, balonun ?tıkıldığı?  bir torba ya da başka bir yer mevcuttur, balon basılı değilken ya da kullanılmazken burada muhafaza edilir.

Balonun Basılması

Balon yuvasında donatılı haldeyken (ıskotaları ve mandarı bağlı), muhtelif bir sistemle balon mandarının  çekilmesi, dolayısıyla balonun üst yakasının yukarıya yükselmesi ve de en  sonunda mandarın geçtiği makaraya  yapışmasıdır. Böylece Balonu basmış olduk. Şimdi yapmamız  gereken ise balonu kullanmak!  Balonu kullanmamız için bize gerekenler ?barbuholer sistemi? ve de ?balon gönderi?dir.

Kaynak: Boğaziçi Üniversitesi Yelken Takımı